Obowiązek zagospodarowania odpadów poużytkowych jakimi są zużyte opony, został wprowadzony z dniem wejścia życie tzw. ustawy o opłacie produktowej już 12 lat temu, mimo to wielu przedsiębiorców nie wywiązuje się z niego. „Kosztowny” problem recyklingu pokazujemy na podstawie bardzo uciążliwych dla środowiska zużytych opon – od strony firmy zajmującej się ich zbiórką oraz organizacji odzysku obsługującej producentów i importerów. Obydwie działają w ramach Grupy Kon-Wit.
Fot. Kon-Wit Recykling
Profesjonalna zbiórka i zagospodarowanie opon
Grupa Kon-Wit skupia pod swoim szyldem kilka spółek. Przede wszystkim jest to dobrze znana Kon-Wit Plus, importująca opony głównie do samochodów ciężarowych i maszyn budowlanych. Jest ona wyłącznym importerem opon marki Aeolus, które dostarcza na polski rynek już od 7 lat. Oprócz tego zajmuje się sprowadzaniem opon bieżnikowanych portugalskiej marki Nortenha do pojazdów ciężarowych.
Firma Kon-Wit zajmuje się importem opon używanych z większości krajów europejskich, a także profesjonalną naprawą ogumienia do ciężarówek, maszyn rolniczych i maszyn budowlanych (posiada specjalistyczne urządzenia do tego celu).
Na potrzeby powyższych firm, ale nie tylko, został stworzony Kon-Wit Recykling s.c.
Spółka ma dwa oddziały: w Ksawerowie k. Łodzi oraz w Koziegłowach na Śląsku, gdzie znajduje się główny plac składowy. Została utworzona w 2001 roku jako jedna z pierwszych tego typu w kraju. Zajmuje się profesjonalną zbiórką wszystkich rodzajów zużytych opon (osobowych, ciężarowych, rolniczych, wielkogabarytowych, pełnych), głównie z województw: łódzkiego, śląskiego oraz częściowo małopolskiego, opolskiego i świętokrzyskiego. Firma dysponuje stosowną decyzją środowiskową zezwalającą zarówno na zbiórkę, jak i transport opon. Wystawia oczywiście wymagane ustawowo dokumenty, tj. karty przekazania odpadów.
Fot. Kon-Wit Recykling
Kon-Wit Recykling dysponuje własnym transportem (pojazdy i naczepy) oraz dwoma ładowarkami teleskopowymi (marki JCB i Manitou) wyposażonymi w łyżki i sztyce dostosowane do potrzeb przeładunku opon. W ciągu roku Kon-Wit Recykling zagospodarowuje kilka tysięcy ton zużytych opon.
Zebrane przez firmę opony są segregowane w zależności od ich rodzaju i stanu. Część trafia do bieżnikowania w firmach zewnętrznych. Niektóre poddawane są naprawom we własnym zakresie przez Kon-Wit i przywracane do ponownego użycia. Duża ilość dostarczana jest jako paliwo do największych cementowni w kraju (m.in. do Dyckerhoff Polska, Górażdże, Małogoszcz, Działoszyn). Kon-Wit Recykling współpracuje również z recyklerami, jak chociażby z firmą Orzeł S.A., Cetus Sp. z o.o.
(jako jedyna w Polsce specjalizuje się w recyklingu opon pełnych), czy Gumitex Sp. z o. o., która przetwarza zużyte opony na prefabrykaty i paliwo alternatywne dla cementowni.
Właściwa organizacja odzysku
Oprócz powyższej działalności Grupa Kon-Wit jest większościowym udziałowcem w Glob Kon-Wit Polska Organizacja Odzysku S.A. z siedzibą w Warszawie. Spółka istnieje od 2001 roku i ma w 100-procentach polski kapitał. Zajmuje się ona przejmowaniem ustawowych obowiązków od podmiotów gospodarczych. Podstawą jej działania jest ustawa z 11 maja 2001 roku (z późniejszymi zmianami) o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. W myśl ustawy przedsiębiorca ma obowiązek zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (oleje, opony). Może być on realizowany przez danego przedsiębiorcę samodzielnie albo za pośrednictwem organizacji odzysku.
Formuła organizacji odzysku została ściśle określona w samej ustawie. Działalność taką może prowadzić wyłącznie spółka akcyjna, a w nazwie, co jest bardzo istotne, musi posiadać sformułowanie „organizacja odzysku”. Przedmiotem działania organizacji odzysku jest organizowanie, zarządzanie lub prowadzenie przedsięwzięć związanych wyłącznie z odzyskiem, w szczególności recyklingiem odpadów, a także edukacja ekologiczna.
W ustawie z 11 maja 2001 roku zawarte są obowiązki przedsiębiorcy, a „narzędziami” są dwa rozporządzenia ministra środowiska: w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych z 14 czerwca 2007 r. (z poźn. zm.) oraz w sprawie szczegółowych stawek opłat produktowych z 29 grudnia 2010 r. (z poźn. zm.). Pierwsze określa wysokość rocznych poziomów odzysku i recyklingu do 2014 roku. W przypadku opon jest to 75% masy zaimportowanej, która podlega odzyskowi, w tym 15% musi stanowić recykling.
Opłaty produktowe są kosztem, jaki przedsiębiorca może ponieść, ale nie musi, i tu zaczyna się rola organizacji odzysku. Przejmuje ona ustawowy obowiązek, dopina logistycznie całą procedurę, dba o prawidłowy obieg dokumentacji i przebieg samego procesu. Zajmuje się organizowaniem surowców – z odpowiednim zapasem (w czym pomocny jest Kon-Wit Recykling). Organizacja odzysku bierze na siebie odpowiedzialność za prawidłowe działanie firm recyklingowych, z którymi współpracuje, a w przypadku wystąpienia nieprawidłowości lub niewywiązania się z umowy, wnosi za przedsiębiorcę opłaty produktowe (zapis taki standardowo jest zawierany w umowie).
Fot. Kon-Wit Recykling
Do zadań przedsiębiorcy należy jedynie rzetelne prowadzenie ewidencji odnośnie rodzajów opon i ich masy oraz terminowe przekazywanie zestawień (co kwartał lub raz w roku) organizacji odzysku.
Ustawodawca nie precyzuje terminu, w jakim przedsiębiorca po rozpoczęciu działalności powinien podpisać umowę z organizacją odzysku. Może to zrobić np. 30 grudnia, ale rozliczenie obejmuje cały rok kalendarzowy – od 1 stycznia do 31 grudnia. Glob Kon-Wit Polska Organizacja Odzysku obsługuje w zakresie ustawowego obowiązku odzysku ok. 200 podmiotów gospodarczych z całej Polski, od najmniejszych importerów opon nowych i używanych, przez firmy importujące samochody i maszyny rolnicze, po producentów naczep i maszyn budowlanych.
Jak wspomniano we wstępie, pomimo że ustawa produktowa funkcjonuje od blisko 12 lat, wiele firm nie wywiązuje się z obowiązku odzysku. W przypadku ew. kontroli, której może podlegać dokumentacja do 5 lat wstecz, muszą one liczyć się z koniecznością uiszczenia zaległych opłat wraz z odsetkami. Stawki opłat produktowych dla opon wahają się od 0,10 do 4,08 zł/kg, a przedsiębiorca musi zapłacić za 90% wprowadzonego na rynek asortymentu. Często w wyniku tak dużego obciążenia finansowego kontrolowana firma musi ogłosić upadłość. Zdecydowanie taniej wychodzi powierzenie tego obowiązku organizacji odzysku.
Świadomość przedsiębiorców w tym zakresie jest jednak z roku na rok coraz większa, zwłaszcza, że w ciągu ostatnich 2 lat wzrosła liczba kontroli. Należy zaznaczyć, że nieznajomość ustawy nie zwalnia z obowiązku wnoszenia opłat produktowych, a terminem powstania tego obowiązku jest data „pierwszego importu”. Nie jest przy tym przewidziana abolicja. A.K.
Nowoczesna Gospodarka Odpadami 1(1) 2013
