Perspektywy dla RIPOK-ów

Zmiany, jakie dokonały się w gospodarce odpadami w ostatnim czasie, znacznie skomplikowały pracę instalacji do ich zagospodarowania. Muszą one bowiem walczyć o strumień odpadów – po to, by wykazać efekt ekologiczny, ale przede wszystkim po to, by utrzymać się na rynku.

Tej sytuacji nie sprzyja wciąż nowelizowane prawo w zakresie gospodarki odpadami. A zatem w jakim kierunku winni podążać zarządzający RIPOK-ami? Jak planować wydatki i inwestycje w obszarze gospodarki odpadami, by „zmieścić się” w ramach proponowanych nie tylko przez prawodawstwo krajowe, ale również przez – kontrowersyjne skądinąd – wytyczne Komisji Europejskiej? To główne pytania, jakie zostały postawione przed ponad 220 uczestnikami Zjazdu RIPOK.

Pierwszą sesję, prowadzoną przez prof. dr. hab. Zbigniewa Bukowskiego oraz dr. inż. Piotra Manczarskiego, rozpoczęło wystąpienie dr inż. Beaty B. Kłopotek z Ministerstwa Środowiska. Przedstawiła ona dwa referaty: jeden dotyczył proponowanych zmian w ustawie o odpadach, drugi zaś – propozycji Komisji Europejskiej w zakresie zmian w gospodarce odpadami. Nawiązując do wspomnianej nowelizacji, prelegentka zwróciła uwagę przede wszystkim na mocno opóźniający się proces legislacyjny nad tym projektem. Jeżeli choć o jeden dzień nie zdążymy z przyjęciem tego aktu prawnego i datą jego wejścia w życie, to akty wykonawcze i wszystkie rozstrzygnięcia administracyjne, wydane na podstawie ustawy o odpadach, stracą moc obowiązującą – sygnalizowała B. Kłopotek. Wydaje się, że zaproponowane przez KE cele nie są możliwe do osiągnięcia i że nie ostaną się w proponowanym dzisiaj kształcie – rozpoczęła swój drugi wykład przedstawicielka resortu środowiska – Ale nawet jeśli propozycje KE zostaną złagodzone, to powinny one dać nam do myślenia, jak cały system gospodarki odpadami zaplanować, aby móc te cele osiągnąć.


Nacisk na rozwiązania kompleksowe
Niełatwy temat dotyczący możliwości finansowania inwestycji prośrodowiskowych w kolejnej pespektywie finansowej przedstawił Jarosław Roliński z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na początku wystąpienia podkreślił on dość istotny problem zdolności finansowych samorządów. Rodzi się pytanie, czy gminy będą w stanie przyjąć tę ogromną alokację w przyszłej perspektywie finansowej – zastanawiał się J. Roliński. W dalszej części wystąpienia prelegent skupił się głównie na formach wsparcia dla instalacji zagospodarowania odpadów. Ponadto przedstawiciel NFOŚiGW podkreślił, że tym razem nacisk zostanie położony na rozwiązania kompleksowe. To dotyczy również instalacji termicznego przekształcania odpadów. Jeśli spalarnia będzie autonomiczna, nie będzie stanowiła dopełnienia systemu gospodarki odpadami w regionie, to są niewielkie szanse na udzielenie wsparcia dla takich pomysłów.

Już jednak wiemy, że żadne środki finansowe nie zostaną uruchomione bez aktualizacji WPGO, z nowym dodatkiem – planami inwestycyjnymi. Ten ostatni element już teraz generuje wiele pytań, które zostają bez odpowiedzi.

Jak planować, żeby nie przewymiarować przepustowości RIPOK-ów? Jaki jest rzeczywisty potencjał instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów? Jakie warunki powinny zostać spełnione, aby planowana instalacja regionalna została uwzględniona w zaktualizowanym planie wojewódzkim i planie inwestycyjnym? Komu odmówić, a kogo wpisać do planu wojewódzkiego, żeby nie spotkać się z zarzutem jakiejś pozamerytorycznej oceny? – pytał kolejny prelegent, Bogdan Pasko z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.

Wolny czy reglamentowany?
Rodzi to kolejne kwestie, które dość głośno są omawiane obecnie w branży: czy rynek przetwarzania odpadów ma być wolny, czy reglamentowany. Jeśli podejmiemy decyzję o gospodarce wolnorynkowej w tym obszarze, to pojawią się problemy związane z przewymiarowaniem instalacji, bo przecież nie będzie realnego wpływu ani na wielkość, ani na liczbę tych obiektów. Jedną z optymalnych form realizacji nowych RIPOK-ów może być ich budowa w formule partnerstwa publiczno-prywatnego.
Krytycznie do propozycji nowelizacji ustawy o odpadach odniósł się Krzysztof Choromański, reprezentujący Związek Miast Polskich. W jego ocenie zmiana przepisów nie zapewni RIPOK-om strumienia odpadów. Uważa on, że jedną z możliwości poprawy systemu jest jego standaryzacja, która powinna zacząć się w poszczególnych regionach. – Zastanówmy się, jakich standardów w gospodarce odpadami oczekujemy i co ma trafiać do RIPOK-ów – zachęcał przedstawiciel ZMP.

Taki proces standaryzacji można rozpocząć od współpracy z wytwórcami odpadów. Jest o tym przekonany Jerzy Starypan ze Spółki Beskid z Żywca, który podjął temat doczyszczania surowców wtórnych w RIPOK-u. W jego ocenie wpływ na jakość pozyskiwanego surowca ma w głównej mierze sam wytwórca odpadów. Jeśli mieszkańcy są przekonani do prowadzenia selektywnej zbiórki, wiedzą, po co to robią, to otrzymujemy surowiec wtórny bardzo dobrej jakości – zapewniał prezes Starypan.

Swoją opinię do poprzednich wypowiedzi dorzucił również Adam Jurkiewicz z firmy Sutco-Polska – partnera strategicznego Zjazdu RIPOK. Ci, którzy tworzą prawo, powinni przyjrzeć się temu, co się dzieje „na dole”. Doskonale wiemy, że są problemy z pozyskaniem finansowania, z realizacją inwestycji, ale jak już uczyni się ten krok, to potem jest walka o strumień odpadów. Niemniej jednak musimy racjonalnie przemyśleć kwestie ilości odpadów, liczby budowanych instalacji oraz możliwości technicznych, jakie mają one na przetwarzanie tych odpadów – przekonywał.


Co zrobić z RDF-em?
Wiele RIPOK-ów analizowało inwestowanie w instalacje do produkcji paliwa alternatywnego (RDF). Temat ten w swoim referacie podjął prof. dr hab. inż. Grzegorz Wielgosiński z Politechniki Łódzkiej. Zauważył on, że już teraz rynek przesycony jest RDF-em, a cementownie – czyli główny odbiorca tego paliwa – nie zabiegają o nowych dostawców, ponieważ mają ograniczone możliwości jego spalania.
Rozwiązaniem mogłaby być zmiana statusu odpadu na produkt dla paliwa.

RDF ma status odpadu i pomimo że nowa dyrektywa odpadowa przewiduje możliwość utraty takiego statusu dla niektórych rodzajów odpadów (tzw. procedura End-of-Waste), to, niestety, wszystko wskazuje na to, że paliwo nie przejdzie procedury uznania za produkt – zapowiedział profesor. Na koniec swej prezentacji starał się on jednak wykazać, iż jest rozwiązanie dla RIPOK-ów, które mimo wszystko powinny produkować RDF. – Bo co ma zrobić z tą frakcją kaloryczną? Z doświadczeń europejskich wynika, że problem gospodarki odpadami komunalnymi w aglomeracjach może być rozwiązany przez zastosowanie systemu kombinowanego: mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów oraz spalania wytworzonego paliwa alternatywnego w specjalnych spalarniach RDF-u, wyposażonych w odpowiedni, skuteczny system oczyszczania spalin. Nie ma innej alternatywy.

Niezwykle ciekawą prezentację przedstawił Andrzej Krzyśków z firmy proGEO. Dotyczyła ona przygotowania wsadu jako niezbędnego elementu funkcjonowania procesu fermentacji. Już pod koniec tego roku w kraju pojawi się kilka nowych zakładów, które swoją technologię oparły właśnie na procesie fermentacji. Głównym zadaniem przygotowania wsadu jest zwiększenie materiału organicznego oraz eliminacja elementów niepożądanych – podkreślił A. Krzyśków.

Następnie kwestie poruszane podczas obrad Zjazdu RIPOK przeniosły się na mniej oficjalny grunt. Podczas kolacji nadal było słychać żywe dyskusje na temat dalszych perspektyw i możliwości rozwoju instalacji. Ekorum przewidział też nie lada atrakcję dla uczestników – podczas kolacji odbył się koncert zespołu „Wanda i Banda”, który został bardzo dobrze odebrany przez uczestników.

Kolejny dzień Zjazdu upłynął pod znakiem wyjazdów technicznych i zwiedzania ciekawych instalacji w regionie. Każda grupa miała możliwość obejrzenia sortowni odpadów zmieszanych Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie oraz wybranych przez siebie instalacji: Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Sosnowcu oraz Międzygminnego Zakładu Kompleksowego Zagospodarowania Odpadów Komunalnych w Tychach. Chętni wybrali się także do Wiednia na dwudniowy wyjazd, gdzie zwiedzili tamtejszy zakład fermentacji odpadów, Centrum Logistyczne Odpadów oraz PSZOK.

– Dostaliśmy wiele pozytywnych sygnałów od uczestników Zjazdu RIPOK – mówiła Kinga Gamańska z Ekorum-u – Mamy świadomość, że sytuacja na rynku nie jest łatwa, ale właśnie wspólne spotkania i debaty na temat zarówno obecnego stanu, jak i perspektyw dla RIPOK-ów wpływają na poprawę funkcjonowania RIPOK-ów w kraju.

Paweł Szadziewicz
dyrektor wykonawczy Ekorum
Zdjęcia: Ekorum